Sao la xuất hiện trở lại

Cuối tháng 8/2010, một người dân ở tỉnh Bolikhamxay (Lào) đã bẫy được một con sao la... Sao la là loài động vật hiếm chỉ thấy ở Việt Nam và Lào. Trong suốt 10 năm qua, người ta chưa từng thấy sao la xuất hiện.
Ngày 16/9, trang điện tử của tờ Daily Mail (Anh) có bài "Sao la lần đầu tiên xuất hiện kể từ năm 1999"... Bài báo cho biết như sau:
Sao la, là loài động vật vô cùng quý hiếm và đang nằm trong Sách đỏ của Việt Nam. Chúng được phát hiện thấy lần đầu tiên tại vùng biên giới giữa Việt Nam và Lào vào năm 1992. Loài động vật này gần giống với loài Linh dương của Bắc Mỹ. Lần cuối cùng các nhà khoa học nhìn thấy sao la trong tự nhiên đã cách đây hơn 10 năm (1999).
Tuy nhiên, mới đây, Chính phủ Lào đã thông báo về việc một người dân tại ngôi làng ở tỉnh Bolikhamxay đã bẫy được một con sao la và đưa về nhà nuôi vào cuối tháng 8/2010. Sau khi nhận được thông tin này, Tổ chức Bảo tồn thế giới (International Union for Conservation of Nature - IUCN) và Hiệp hội Bảo tồn Động vật Hoang dã (Wildlife Conservation Society - WCS) đã cử các chuyên gia của mình tới khu vực này để nghiên cứu về con sao la vừa bắt được.
Sau khi tiếp cận được ngôi làng, các nhà nghiên cứu đã kịp ghi lại những hình ảnh của con sao la này ít phút trước khi nó chết. Nguyên nhân là do sức khỏe của con sao la này quá yếu sau nhiều ngày bị nuôi nhốt và bị đói.
Mặc dù vậy, ông William Robichaud, điều phối chương trình nghiên cứu về sao la của IUCN, nói: “Chúng tôi hoan nghênh sự phản ứng nhanh chóng của chính phủ Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào và tổ chức WCS trong việc thông báo sự xuất hiện của sao la. Hy vọng những thông tin thu được từ con sao la này có thể giúp hé mở nhiều điều bí ẩn về loài sao la”.
Cơ quan Bảo tồn động vật hoang dã của tỉnh Bolikhamxay tin rằng nhiều khả năng ở khu vực vừa tìm thấy con sao la vẫn còn các cá thể sao la khác đang sinh sống. Vì thế, cơ quan này đang lên kế hoạch phối hợp với chính phủ Lào để bảo vệ khu vực này.
Theo ước tính của các chuyên gia bảo vệ động vật hoang dã, hiện chỉ còn vài trăm cá thể sao la đang sống trong tự nhiên. Vì thế, TS Pierre Comizzoli, chuyên gia nghiên cứu về sao la của IUCN, cho rằng các tổ chức quốc tế và chính phủ các nước có sao la sinh sống cần có những biện pháp hữu hiệu hơn để bảo vệ sao la trước khi quá muộn.
“Trước khi nghiên cứu sâu hơn về loài sao la, chúng ta cần quan tâm hơn nữa tới loài động vật quý hiếm này vì không còn nhiều thời gian. Nếu lạc quan nhất thì cũng chỉ có vài trăm cá thể sao la tồn tại trong tự nhiên, nhưng cũng có thể hiện giờ chỉ còn vài chục cá thể mà thôi” - TS Pierre Comizzoli cảnh báo.
Theo Wikipedia, sao la được phát hiện lần đầu tiên trên thế giới tại Việt Nam vào tháng 5/1992 trong một chuyến khảo sát được Bộ Lâm nghiệp Việt Nam và Quỹ bảo tồn động vật hoang dã thế giới (World Wide Fund For Nature - WWF) tiến hành trong Vườn quốc gia Vũ Quang (Hà Tĩnh). Sau đó, các nhà khoa học đã tiếp tục tìm kiếm và phát hiện thêm 20 con sao la nữa cũng trong năm 1992. Việc khám phá ra loài sao la đã gây chấn động trên thế giới vì giới khoa học đã loại trừ khả năng có thể tìm thấy một loài thú lớn vào cuối thế kỷ XX.
Sau này, sao la cũng được tìm thấy ở các nơi khác trong phạm vi của rừng Trường Sơn thuộc các tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh, Thừa Thiên-Huế, Quảng Nam và nhiều tỉnh thuộc Lào. Mãi đến năm 1996 người ta mới bắt và chụp ảnh được một con sao la còn sống tại Lào. Tháng 10/1998, một lần nữa các nhà khoa học đã chụp ảnh được sao la trong tự nhiên trong Vườn quốc gia Pù Mát - Nghệ An (theo bản tin trên của Daily Mail, lần cuối cùng các nhà khoa học nhìn thấy sao la trong tự nhiên là vào năm 1999 - người dịch). Kể từ đó chỉ quay phim được một vài cá thể sao la. Tất cả các sao la được bắt giữ đều đã chết sau vài tuần. Sao la được xếp hạng ở mức Nguy cấp (có nguy cơ tuyệt chủng trong tự nhiên rất cao) trong Sách đỏ của Liên minh Bảo tồn Thế giới (IUCN) và trong Sách đỏ Việt Nam.
Sao la dài khoảng 1,3 đến 1,5m, cao 90cm và có trọng lượng khoảng 100kg. Da màu nâu sẫm, trên mỗi móng có một đốm trắng. Sừng sao la dài và mảnh dẻ, hướng thẳng về phía sau và có thể dài đến 51cm.
Sao la sống trong các khu rừng rậm chủ yếu gần nơi có suối trên độ cao 200 – 600m trên mực nước biển. Do rất ít khi được quan sát nên người ta không biết nhiều về tập quán sinh sống của chúng. Nhờ tìm được xác chết của một con sao la lớn vào năm 1996, có độ tuổi được dự đoán vào khoảng 8 đến 9 tuổi, có thể xác định rằng thời gian sinh đẻ của sao la là trong tháng 5 hay đầu tháng 6. Mật độ của sao la trong Vườn quốc gia Vũ Quang được dự đoán không quá 100 con. Mật độ tại Lào chưa được biết rõ...